• Категория:
  Неразобранное
• Автор:
  Литвинович Александр
• Рейтинг:
  5.0/2
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
• Активность:
  1847

Акрамя месца нараджэння І. Дамейкі (в. Мядзвядка Карэліцкага раёна Гродзенскай вобласці), шмат іншых мясцін на тэрыторыі Беларусі ў межах Гродзенскай і Брэсцкай абласцей звязаны з яго імем. Тут ён правёў свае дзіцячыя і юнацкія гады, тут пражыў амаль 4 гады ў сталым узросце, прыехаўшы з Чылі ў 1884 г. Тут яго карані, тут пахаваны бацька і маці, іншыя родныя і сваякі. Гэтыя мясціны сёння прыцягваюць да сябе шматлікіх гісторыкаў, краязнаўцаў, пісьменнікаў. Сюды прыязджаюць не толькі з Беларусі і Польшчы, але і з Францыі, Аўстраліі, Чылі і іншых краін свету. Удалося адшукаць больш за 200 нашчадкаў і сваякоў знакамітага вучонага. Некаторыя з іх ужо неаднойчы прыязджалі ў Беларусь. Сапраўды, зямля продкаў мае велізарную прывабную сілу.

Царызм не дазволіў І. Дамейку аддаць свой талент на карысць роднай зямлі і роднага народу. Высока ацэнены яго ўклад у развіццё Чылі. Там яго называюць апосталам навукі і лічаць палякам, у Беларусі палякі збіраюць экспанаты для музеяў. І. Дамейка ўсім cваім жыццём заслужыў права на памяць і помнік на роднай зямлі.

Трэба адзначыць, што асабліва багатыя на сувязь з імем і родам Дамейкаў Гродзеншчына (Карэліцкі, Навагрудскі, Лідскі, Дзятлаўскі, Шчучынскі р-ны) і Брэстчына (Баранавіцкі р-н).

Баранавіцкі раён

Вёска Сачыўкі, 10 км на ПнЗ ад Баранавічаў, на беразе Шчары. Радавое гняздо продкаў па матчынай лініі. У 1821 г. маці атрымала ў спадчыну маёнтак брата Станіслава Анцуты. Пераехала ў Сачыўкі, аддаўшы Мядзвядку сынам Адаму і Казіміру. Жыла тут у дачкі Антаніны (па мужу Язерскай). У дзяцінстве І. Дамейка часта гасцяваў тут у сваёй бабулі. У 1831 г. ён апошні раз развітаўся з маці, якая памерла ў 1832 г. і пахавана ў Сачыўках. І. Дамейка, прыехаўшы з Чылі ў 1884 г., наведаў маёнтак і магілу маці. Захаваўся паркавы ансамбль.

Вёска Крошын, 15 км на ПнЗ ад Баранавічаў, на р. Шчара, чыгуначная станцыя на лініі Баранавічы–Мінск. Пры мясцовым касцёле пахавана сяестра Антаніна (Язерская). Касцёл разбураны, а ў 1920 г. на гэтым месцы пабудаваны новы храм. У 1884 г. І. Дамейка разам з сябрам-філаматам А. Адынцом пасадзілі 2 дубкі ў памяць пра сябе і А. Міцкевічу. Потым каля дубкоў быў устаноўлены камень з выбітым надпісам — вершам А. Адынца. Надпіс зрабіў мясцовы каваль, беларуекі паэт-дэмакрат П. Багрым. Ён тут нарадзіўся і пахаваны. І сёння дуб ахоўваюць землякі. У Крошынскім касцёле да гэтага часу знаходзіцца вялікая прыгожая люстра (жырандоль), зробленая П. Багрымам.

Вёска Паланэчка, 7 км на ПдЗ ад Мядзвядкі, на мяжы Брэсцкай і Гродзенскай абласцей. Тут у Юр’еўекім касцёле хрысцілі I. Дамейку. На месцы старога будынка ў 1899 г. ўзведзены новы храм.

Вёска Сталавічы, 7 км ад Баранавічаў. Тут праходзілі фэсты на дзень св. Ганны і сталавіцкія кірмашы, якія захаваліся ў памяці з дзяцінства. Барочны касцёл мальтыйскага ордэна XVIII ст. пасля паўстання 1863 г. перабудаваны пад праваслаўную царкву.

Вёска Бортнікі, 25 км на ПнЗ ад Баранавічаў. Маёнтак, дзе жылі блізкія сваякі — Слізні, вядомыя сваёй грамадскай і літаратурнай актыўнасцю. Брат І. Дамейкі Адам быў жанаты з Юзяй Слізень. Ота Слізень — філамат. Тут збіраліся філарэты, часта гасцявалі Т. Зан і Я. Чачот. І. Дамейка наведаў Бортнікі ў жніўні 1884 г.

Вёска Туганавічы (Карчова), 35 км на Пн ад Баранавічаў. Маёнтак блізкіх савякоў Верашчакаў. У 1815–1820 гг. тут гасцявалі А. Міцкевіч, Т. Зан, Я. Чачот, І. Дамейка. Тут адбылося знаёмства стрыечнай сястры Ігната Марыі Верашчакі з А. Міцкевічам. Маляўнічы туганавіцкі парк. Ва ўрочышчы Кут ляжыць валун «Камень філарэтаў»